Alzheimer’s disease (अल्झायमर्स आजार) हा वृद्धांना होणारा आजार आहे. या आजाराविषयी
थोडं जाणून घेऊया.
- अल्झायमर्स म्हणजे काय ? |
- What Is meant by Alzheimer’s disease?
अल्झायमर हा मेंदूशी संबंधित आजार आहे. साठ वर्षांपेक्षा मोठ्या व्यक्तींना अल्झायमर्स होतो. अल्झायमर्स (Alzheimer’s disease) डिमेंशिया या सिंड्रोमचा एक प्रकार आहे. डिमेंशियाचे वेगवेगळे प्रकार आहेत. मात्र, या सगळ्या प्रकारामध्ये व्यक्तीच्या स्मृतीवर (Memory) परिणाम होतो. मराठीत याला ‘स्मृतीभ्रंश’ म्हणतात. सोप्या शब्दात सांगायचं तर विसरभोळेपणा (विसरण्याचा आजार).
८० वर्षापेक्षा मोठ्या असलेल्या ५० टक्के व्यक्तींना डिमेंशिया होण्याची शक्यता असते. सध्या भारतात 52 लाख डिमेशियाचे रुग्ण आहेत. सामाजिक, आर्थिक, धार्मिक सांस्कृतिक असं कुठलंही बंधन या आजाराला नाही. गरीब, श्रीमंत, सुशिक्षित, अशिक्षित अशा कुणालाही हा आजार होऊ शकतो.
अल्झायमर्स या रोगाचे नाव डॉ. अलोईस अल्झायमर यांच्या नावावरून आले. १९०६ साली डॉक्टर अल्झायमर्स यानी सर्वात आधी या आजाराविषयी सांगितलं. त्यामुळे याला अल्झायमर(Alzheimer’s disease) असं नाव देण्यात आलं.
एका मेंदूच्या विचित्र आजारपणामुळे मृत्युमुखी पडलेल्या महिलेच्या मेंदूतील पेशींमध्ये आढळलेले बदल डॉ. अल्झायमर यांनी १९०६ साली अभ्यासले होते. स्मृतिभ्रंश, बोलताना अडथळे येणे, लहरी वर्तन अशी लक्षणं त्या महिलेमध्ये दिसून आली होती, मृत्यूनंतर तिच्या मेंदूची तपासणी केल्यानंतर डॉ. अल्झायमर यांना तिच्या मेंदूत तंतुंच्या गाठी दिसून आल्या होत्या.
- लक्षणे | Symptoms : (Alzheimer’s disease symptoms)
या आजाराच्या लक्षणात स्मरणशक्ती नष्ट होते. शिवाय, निर्णय घेण्यात असमर्थ असणे, बोलण्यास अडचण येणे आणि यामुळे सामाजिक आणि पारिवारिक समस्यांची गंभीर स्थिति होणे इत्यादी होते.
रक्तदाब, मधुमेह, आधुनिक जीवनशैली आणि डोक्याला अनेकवेळा मार लागणे हे आहे. मार लागल्याने या आजाराचे प्रमाण वाढण्याची आशंका वाढते. मस्तिष्कच्या स्नायूंच्या क्षरणाने पेशंटच्या बौद्धिक क्षमता आणि व्यावहारिक लक्षणांत पण फरक पड़तो. माणूस जसजसा म्हातारा होत जातो तसतशी त्याची विचार करण्याची आणि स्मरणाची क्षमतापण कमजोर होत जाते. पण याचे गंभीर होणे अल्झायमरचे सुरुवातीचे लक्षण आहे.
- Alzheimer’s disease | अल्झायमर्स आजार
बोलणे ऐकणे, वास घेणे, हात हलवणे, चालणे, जेवण करणे, स्वच्छेतेच्या क्रिया हे सगळं मेंदूतल्या काही पॉइंट्समधून नियंत्रित होत असत. अशा वेगवेगळ्या पॉईंट्सना जेव्हा इजा होते तेव्हा शरीरातल्या संबंधित अवयवापर्यंत सूचना पोहोचत नाही आणि ती क्रिया बंद पडते किंवा ती क्रिया आपण विसरतो.
मेंदूमध्ये शंभर अब्ज कोशिका (न्यूरॉन) असतात. प्रत्येक कोशिका अन्य कोशिकांबरोबर संवाद करून एक नेटवर्क बनवते. या नेटवर्कचे काम विशेष असते. काही विचार करतात, काही शिकतात आणि काही स्मरणात ठेवतात, तर अन्य कोशिका आपल्याला ऐकण्यासाठी, वास घेण्यासाठी इत्यादींमध्ये मदत करतात. यांव्यतिरिक्त काही कोशिका माणसाच्या मांसपेशींना काम करण्याचे आदेश देतात.
आपले काम करण्यासाठी मेंदूच्या कोशिका लघु उद्योगासारखे काम करतात. त्या पुरवठा घेतात व ऊर्जा निर्माण करण्यात मदत करतात. अवयवांची निर्मिती करतात आणि बेकार वस्तूंना बाहेर काढतात. कोशिका सूचनांना जमा करतात आणि मग त्यांचे प्रसंस्करणपण करतात. शरीर काम करत रहावे म्हणून समन्वयायाबरोबरच मोठ्या प्रमाणात ऑक्सिजन आणि इंधनाची गरज असते. अल्झायमर या रोगात कोशिकांचा काही हिस्सा काम करणे बंद करतो, त्यामुळे इतर कामांवरही प्रभाव पडतो. कोशिकांमध्ये काम करण्याची ताकत कमी होत जाते आणि अंततः त्या मरतात.
Alzheimer’s disease | अल्झायमर्स आजार हा वाढणारा आणि खतरनाक मेंदूरोग आहे. याच्यामुळे विचार करण्याची शक्ती हळूहळू कमी होते, पुढे नष्ट होते. हा रोग डिमेंशियाचे (विस्मरणरोगाचे) सामान्य रूप आहे. अलझायमर चा प्रभाव सामाजिक जीवनावर पडतो.
- स्मरणशक्ती समाप्त होणे– दिलेल्या सूचना लगेचच विसरून जाणे हे डीमेंशिया चा सर्वात सामान्य आरंभिक लक्षण आहे.व्यक्ति बरेचदा विसरतो आणि नंतर त्याला कितीही केले तरी लक्षात राहत नाही.
- सामान्य कामकाज करण्यात अवघड– डीमेंशिया ने पीड़ित व्यक्ति दैनिक कामकाजातील योजना बनविने आणि ते कार्यान्वित करणे त्याला नेहमीच जड जाते. बरेच व्यक्तींना तर जेवन बनवायला, टेलीफोन करायला किंवा एकादे खेळ खेळायला जड जाते. अल्झायमर्सचा रुग्ण ब्रश करणे, स्वच्छतेच्या क्रिया करणे, हे सुद्धा विसरतो. इतकंच नाहीतर तोंडात घास टाकल्यावर तो गिळायलाही विसरतो.
- भाषा समस्या– अल्जाइमरग्रस्त पेशंट साधारण शब्द किंवा असामान्य समानार्थक शब्द विसरायला लागताे. त्याची बोली किंवा लिखाण अस्पष्ट होत जाते.
- वेळ आणि ठिकाण असमन्वय– अल्जाइमर चा पेशंट आपल्या शेजारी हरवुन जातो तो हे विसरून जातो की तो कुठे आहे, तेथे तो कसा आला आणि आता घरी कसे जायचे.
- निर्णयक्षमता समस्या आणि चुकीचा निर्णय– अल्जाइमर चा पेशंट अव्यवस्थित कपड़े घालू शकतो गरमी मध्ये खूप कपड़े किंवा थंडीत एकदम कमी कपड़े घालतो. त्यांच्यात निर्णय घेण्याची क्षमता कमी असते. तो अनोळखी व्यक्तिला खूप सारे पैसे देऊ शकतो.
- संक्षिप्त विचारांमध्ये समस्या– अल्जाइमर चा पेशंट ला कठिन मानसिक कार्यात असामान्य परेशाणी वाटु शकते.
- वस्तू इकडे तिकडे ठेवणे– अल्जाइमर चा पेशंट वस्तू ला इकडे तिकडे ठेवून देतो. उदाहरणार्थ आयरन (इस्तरी) ला फ्रिज मध्ये ठेवू शकताे.
- व्यक्तित्व किंवा स्वभाव मध्ये बदल– अल्जाइमरचा पेशंट आपल्या स्वभाव मध्ये एकदम बदल प्रदर्शित करताे. जसे की तो अकारण ही रडायला लागतो किंवा राग करणे किंवा हसायला लागतो.
डीमेंसिया ने पीड़ित व्यक्ति नाटकीय ढंगाने बदलु शकतो. तो खुप गुंतागुंतीत असतो, संदेह करणारा, भयभीत किंवा कोणत्या तरी नातेवाईक वर अत्यधिक निर्भर बनतो.
- प्रयत्न करण्यात अक्षमता– अल्जाइमर चा पेशंट निष्क्रिय, टीवी च्या समोर तासनतास बसणारा, खुप जास्त झोपणारा तसेच सामान्य क्रियाकलाप पूर्ण करण्यात अनिच्छुक होऊ शकताे. जर तुम्हाला स्वतः मध्ये किंवा आपल्या नातेवाईकांमध्ये या पैकी कोणते चेतावनी संकेत दिसले तर तत्काळ कोणत्या तरी चिकित्सक ला संपर्क करा. अल्जाइमर किंवा डीमेंशिया ला कारणीभूत गड़बड़ींना ओळखुन त्या वर वेळीच उपचार करणे तसेच सहयोग तथा समर्थन खुप महत्त्वपूर्ण आहे.
- कारणे : का होतो अल्झायमर ? (Alzheimer’s disease)
अल्झायमरची अनेक कारणं आहे. कुठल्याही एका कारणामुळेच तो होतो, असं नाही. काही कारणं खालीलप्रमाणे आहेत.
वय ६० वर्षांपेक्षा जास्त वय, हे डिमेंशियाचं कारण असू शकतं.
लोकांमधली उठबस, संवाद कमी होणे किंवा इतर निवृत्ती, शहर किंवा देश बदलणे, समाजापासून दुरावणे यांसारख्या कारणामुळे आलेला एकटेपणा यामुळेही अल्झायमर होऊ शकतो.
हृदयाशी संबंधित आजार मधुमेह, रक्तदाब यांसारख्या हृदयाशी संबंधित आजार असणाऱ्या व्यक्तींना हा आजार होऊ शकतो.
ब-जीवनसत्त्वाची कमतरता डॉक्टर सांगतात भारतात बहुतांश शाकाहारी खाद्यसंस्कृती आहे. त्यामुळे आपल्या जेवणात ‘ब’ जीवनसत्वाची कमतरता असते. विशेषत महिलांमध्ये अल्झायमर होण्याचं हेदेखील एक कारण आहे.
- अल्झायमर्सचे टप्पे (Alzheimer’s disease)
अल्झायमर्स हा आजार पूर्णपणे बरा होत नाही. पण, काही औषधं आणि उपचारांच्या माध्यमातून आजार स्थिर ठेवता येतो. म्हणजे तो वाढत नाही. त्यामुळे सुरुवातीच्या स्टेजमध्येच रुग्णाला योग्य उपचार मिळाले तर रुग्णाला १०- १५ वर्ष किंवा त्याहूनही जास्त काळ सामान्य आयुष्य घालवता येतं.
या आजाराविषयी सांगताना डॉ धुमाळ सांगतात, “अल्झायमर्समध्ये जसजसं वय वाढतं तसा मेंदूचा आकार लहान होत जातो. मेंदुतल्या वळ्या कमी होत जातात. यामुळे विसरभोळेपणा येतो. अल्झायमर झालेल्या व्यक्तींना काही तासांपूर्वी घडलेल्या गोष्टींचा विसर पडतो.”
या आजाराच्याही काही स्टेजेस असतात. या स्टेजसविषयी अधिक माहिती देताना डॉ. धुमाळ सांगतात, “आजाराच्या सुरुवातीच्या स्टेजमध्ये रुग्णाला नुकत्याच घडून गेलेल्या गोष्टी आठवायला त्रास होतो. उदाहरणार्थ सकाळी काय खाल्लं हे दुपारी आठवत नाही. ही सुरुवातीची स्टेज मानली जाते.” मात्र, काही रुग्णांमध्ये याआधीही काही लक्षणं दिसतात.
विनाकारण चिडचिड होणे, गाढ आणि शांत झोप न लागणे, कुठल्याच गोष्टीत आनंद न वाटणे, नैराश्य येणे, अतिविचार करणे हीदेखील अल्झायमर किंवा डिमेंशियाची अतिशय सुरुवातीची लक्षणं असू शकतात. मात्र, ही प्रत्येकच रुग्णामध्ये दिसतीलच असं नाही.
यापुढच्या स्टेजेसविषयी डॉ.धुमाळ सांगतात, “आजाराची पुढची स्टेज असते ज्यात क्रमाने कराव्या लागणान्या गोष्टी करण्यात रुग्णाला अडचणी येतात. उदाहरणार्थ भाजी करायची असेल. तर ती कुठल्या क्रमाने करायची हे रुग्णाला आठवत नाही.
गाडी चालवणे, कपडे घालणे यासारख्या गोष्टी ज्यात एकानंतर दुसरी क्रिया एका विशिष्ट क्रमाने कराव्या लागतात, त्या त्यांना जमत नाही.
या पुढचा टप्पा म्हणजे रुग्ण घराच्याच व्यक्तींना ओळखत नाही किंवा ओळखलं तर दुसऱ्या व्यक्तीच्या नावाने ओळखतात. चेहरा बघून आपण या व्यक्तीला ओळखतो असं त्यांना वाटतं नाव आठवत नाही. घरचा पत्ता आठवत नाही. मोबाईल नंबर आठवत नाही. या स्टेजपर्यंत उपचार रुग्णांना दिवस आहे की रात्र, तारीख, महिने लक्षात राहत नाही. “
डिमेंशियाच्या दुसऱ्या टप्प्यात रुग्णाची चिडचिड वाढते. तो कपडे घालायला विसरतो आणि तिसऱ्या स्टेजमध्ये पूर्णपणे इतरांवर अवलंबून राहतो. म्हणजे घरचा पत्ता आठवत नाही, त्यामुळे एकट्याने घराबाहेर पडता येत नाही. आंघोळ कशी करायची, आधी साबण लावायचा पाणी हेही विसरतो. त्यामुळे आंघोळ घालावी लागते. आता टॉयलेटला जायचं आहे, याची सूचना मेंदूकडून मिळत नाही.
त्यामुळे कुठेही सू-शी होते. अशावेळी डायपर वापरावे लागतात.
स्मृतीभ्रंशाच्या या स्टेजेस असल्या तरी याच क्रमाने प्रत्येक रुग्णाला त्रास होतो. अस नाही. अनेक रुग्ण कित्येक वर्ष पहिल्या स्टेजमध्येच असतात, तर काही रुग्णांमध्ये चार महिन्यातच त्रास वाढतो.
- डॉक्टरांकडे कधी जायचं?
- या आजाराचे निदान कसे करायचे | How to Diagnosis Alzeimer disease
मानसोपचारतज्ज्ञ आणि न्यूरोलॉजिस्ट या रोगाचं निदान करतात. आजाराचं निदान करण्यासाठी एक प्रश्नावली असते. त्या प्रश्नाची उत्तरं घेतली जातात. त्यावरून
एखाद्याला डिमेंशिया आहे का, हे शोधता येतं. याशिवाय, MRI करूनही या आजाराचं निदान करतात
याआधी सांगितल्याप्रमाणे हा ज्येष्ठ नागरिकांना होणारा आजार आहे. तेव्हा डॉक्टरांच्या म्हणण्यानुसार वयाच्या पन्नाशीनंतर प्रत्येकाना दर सहा महिन्यांनी ब्लड टेस्ट करायला हवी. रुटीन चेकअप करायला हवं. यात लिव्हर प्रोफाईल, किडनी प्रोफाईल, व्हिटॅमिन बी-१२, व्हिटॅमिन डी यांची टेस्ट करायला हवी, मात्र, काही गोष्टी अशा आहेत की ज्या जाणवल्यावर डॉक्टरांचा सल्ला नक्की घेतला पाहिजे
लहान-लहान गोष्टींचा विसर पडत असेल, उदाहरणार्थ १००० लिहिताना एकावर किती शून्य लिहायचे ते विसरणे लोकांची नावं विसरणे. कुलुपाची नेमकी किल्ली कोणती, ते विसरणे, गाडीची चावी फ्रिजमध्ये ठेवणे. कुठल्याच गोष्टीत आनंद न वाटता नैराश्य येत असेल.
कारण नसताना सारखी चिडचिड होत असेल, कुठल्याही कामात सहभागी होण्याची इच्छा होत नसेल.
अशी काही क्षण असल्यावर डॉक्टरांची मदत नक्की घ्यावी यापैकी एक किंवा त्यापेक्षा जास्त लक्षण असल्यावर तो डिमेंशिया किंवा अल्झायमर असेलच असे नाही.
कदाचित काही मानसिक ताण किंवा इतरही आजार असू शकतात. मात्र, त्याच योग्य निदान डॉक्टरांकडे गेल्यावरच होऊ शकतं. त्यामुळे एखादी गोष्ट क्षुल्लक आहे, असं म्हणून त्याकडे दुर्लक्ष करणे योग्य ठरणार नाही.
- अल्झायमर (Alzheimer’s disease) रुग्णांची काळजी कशी घ्यावी?
व्यक्ती जेव्हा लहान-लहान गोष्टी विसरायला लागतो त्यावेळी कुटुंबीयांना त्याचा खूप त्रास होतो आणि रुग्णाबरोबरच त्याच्या कुटुंबीयांचीही चिडचिड वाढते.
अल्झायमर झालेला रुग्ण गोष्टी विसरतो. त्यामुळे त्याला वारंवार गोष्टी लक्षात आणून द्याव्या लागतात. हे करताना सर्वात महत्त्वाचा ठरतो तो संयम अल्झायमर रुग्णाला प्रेमाची आणि आपुलकीची गरज असते.
त्यामुळे अल्झायमरचा रुग्ण म्हणजे लहान बाळ हे कायम लक्षात ठेवून शांतपणे प्रत्येक गोष्ट सांगणं गरजेचं असतं.
तुम्ही आता काही कामाचे नाहीत, एकच गोष्ट कशी वारंवार सांगावी लागते, असं म्हटल्याने रुग्णाचं मानसिक खच्चीकरण होत असतं. अशा रुग्णांचा तिरस्कार करणे, थट्टा-मस्करी करणे योग्य नाही. त्यांना कुटुंबाच्या आणि एकूणच समाजाच्या पाठिंब्याची गरज असते.
- अल्झायमरग्रस्त रुग्ण आणि कुटुंब
आजारपण म्हटलं की रुग्णाबरोबरच त्याच्या कुटुंबालाही त्याचा त्रास होतो. मात्र, अल्झायमर या आजारात रुग्णांपेक्षा कुटुंबीयांना जास्त त्रास होतो. अल्झायमर झालेला रुग्ण गोष्टी विसरतो. पण, कपडे घालायला विसरणे, कुठेही नैसर्गिक विधी करणे, वस्तू जागेवर न ठेवणे या सगळ्या गोष्टींचा त्याच्या कुटुंबीयांना अतिशय त्रास होत असतो. रुग्णाची चिडचिड वाढते. अशावेळी कुटुंबीयांचा संयम संपतो.
डॉक्टर धुमाळ म्हणतात, “पूर्वी एकत्र कुटुंब पद्धतीत घरी कुणीतरी सतत असायचं, त्यामुळे म्हाताऱ्या माणसांची, रुग्णांची काळजी घेतली जायची.
मात्र, आज परिस्थिती बदलली आहे. विभक्त कुटुंब झालेली आहेत. स्त्रियासुद्धा घराबाहेर पडल्या आहेत. शहरातली घर छोटी झाली आहेत. अशावेळी घरात एखादा अल्झायमर झालेली व्यक्ती असेल तर तिचा सांभाळ करण फार अवघड होतं.”
दुसरे म्हणजे हा खूप खर्चिक आजार आहे. अल्झायमरग्रस्त रुग्णांना सारखे डायपर वापरावे लागतात. वृद्धांचे डायपर महाग असतात. शिवाय घरात सगळे कामावर जाणारे लोक असतील तर रुग्णासाठी केअर टेकर ठेवावा लागतो. त्याला ८ तासांचे ७०० ते ८०० रुपये मोजावे लागतात. म्हणजे अशा रुग्णांसाठी महिन्याला ३० ते ४० हजार रुपयांचा खर्च येतो.
शिवाय, अल्झायमरग्रस्त रुग्णांना हॉस्पिटलमध्ये दाखल करता येत नाही. कारण विसरभोळेपणाव्यतिरिक्त इतर कुठलाही शारीरिक त्रास त्यांना नसतो. त्यामुळे ते घरीच असतात. ही सगळी परिस्थिती कुठल्याही कुटुंबासाठी कष्टाची व त्रासदायक असते.
- रुग्णांची काळजी
डिमेंशिया रुग्णांची संख्या मोठी आहे. त्या तुलनेत त्यासाठीचं काम झालेलं नाही, अशी खंत डॉ. धुमाळ व्यक्त करतात.
डिमेंशिया किंवा अल्झायमरच्या रुग्णांना प्रेम आणि जिव्हाळा अत्यंत महत्वाचा असतो. याशिवाय संगीत, नृत्य, चेअर योगा, छंद अशा वेगवेगळ्या मिनिंगफुल अॅक्टिव्हिटीज फार महत्त्वाच्या असतात.
ते म्हणतात, “या आजारासाठी सरकारी पातळीवर म्हणावे तितके प्रयत्न झालेले नाही. महाराष्ट्रात सरकार मेमरी क्लिनिक सुरू करणार होते. पण ते काम कितपत झालं, याची काहीही माहिती नाही. प्रत्येक हॉस्पिटलमध्ये मेमरी क्लिनिक हवं. आरोग्य सेवकांना विशेष प्रशिक्षण हवं.”
डॉ. धुमाळ म्हणतात, “डिमेंशियाच्या रुग्णांची संख्या बघता राष्ट्रीय डिमेंशिया धोरणाची गरज आहे. याअंतर्गत प्रत्येक वॉर्डात डिमेंशिया डे-केअर असायला हवं. लहान मुलांना जसं आई-वडील दिवसभर डे-केअरमध्ये ठेवून आपापल्या कामावर जातात. तसेच सेंटर्स डिमेंशिया रुग्णांसाठी हवे.
दुसऱ्या आणि त्यापुढच्या टप्प्यातल्या रुग्णांसाठी असिस्टेड लिव्हिंग केअर होम्स हवेत. जिथे रुग्णांची २४ तास काळजी घेतली जाईल. त्यानंतर होम केअर सर्व्हिस हवी. यात डिमेंशिया आजाराच्या दृष्टीने प्रशिक्षित आरोग्य सेवक हवे त्या वेळेला घरी येऊन रुग्णांची तपासणी करू शकतात. “
भारतात आज घडीला केवळ दहा डिमेंशिया केअर होम्स आहेत.
याशिवाय केअर गिव्हरना प्रशिक्षण देण्यासाठी एक दीर्घकालीन योजना सरकारने आखायला हवी. इतकंच नाही तर मेडिकल कॉलेजसमध्ये डॉक्टर आणि नर्सेसना डिमेंशिया उपचारासंबधीचं प्रशिक्षण देणही गरजेच असल्याचं डॉ.धुमाळ यांचं म्हणणं आहे.
ते म्हणतात, “भारतात डिमेंशिया एमडी डॉक्टर नाहीत. म्हणजेच भारतात डिमेंशिया स्पेशलिस्ट नाहीत. एमबीबीएसच्या अभ्यासक्रमात डिमेंशिया आजार हा अभ्यासक्रमाचा खूप छोटा भाग आहे. मानसोपचारामध्ये एमडी करणाऱ्या डॉक्टरांनाच या विषयाची सविस्तर माहिती अभ्यासक्रमात असते. या सगळ्यामधून एक चांगलं वातावरण तयार होईल.” प्रतिबंधात्मक उपाय
डिमेंशिया कधीही होऊ नये, यासाठी खात्रीशीर उपाय नाही. मात्र, जीवनशैलीमध्ये काही बदल करून हा आजार दूर ठेवता येतो.
रोज किमान ३० मिनिटं योगा, व्यायाम, सायकलिंग, रनिंग असा एकतरी व्यायाम प्रकार करा.
दारू, सिगारेट, तंबाखू, अशी व्यसनं टाळा मिनिंगफुल अॅक्टिव्हिटीजमध्ये स्वतःला गुंतवा. सकस आणि ताजं अन्न खा. साखर, मीठ यांचा
आहारात कमी प्रमाणात समावेश करा.
हृदय निरोगी ठेवा
चांगली झोप घ्या
जीवनशैली उत्तम ठेवा.
या आजारावर काही स्थायी उपाय नाही. आजाराच्या सुरुवातीला नियमित तपासणी आणि उपचाराने नियंत्रण ठेवू शकतो.
डॉ.धुमाळ सांगतात, “एक गोष्ट लक्षात घेतली पाहिजे की हा म्हातारपणात होणारा आजार असला तरी त्याची सुरुवात ४० ते ५० व्या वर्षापासून होते. माझं वय ४० ते ५० च्या घरात असेल आणि मी खूप व्यसनं करत असेन, सतत पिझ्झा, बर्गर खात असेन, पुरेशी झोप घेत नसेन किंवा दिवसातला रिकामा वेळ मिनिंगफुल अॅक्टिव्हिटीमध्ये न घालवता तासनतास टिव्ही किंवा मोबाईलसमोर बसत असेन तर अशा प्रकारचे त्रास होणार, हे निश्चित.”
या आजारावर खुलेपणाने बोलल्यास त्याविषयीची जागृती निर्माण होऊन त्या दिशेने पावलं उचलली जातील.
अल्झायमर्स या आजाराविषयी भारतीय समाजात एक प्रकारचा गैरसमज आहे. लोक गैरसमज करून घेतील, या भीतीने आपल्याला किंवा आपल्या कुटुंबापैकी कुणाला हा आजार आहे, हे सहसा कुणी सांगत नाही. अशा लपवून ठेवण्याच्या प्रवृत्तीमुळे आपलंचं मोठं नुकसान होतं
पाश्चिमात्य राष्ट्रांमध्ये तर ४०-५० वर्षांच्या लोकांमध्येही हे आजार दिसू लागले आहेत. त्यामुळे आपणही यातून शिकवण घेऊन घरात कुणाला विसरभोळेपणा आहे, याची लाज वाटून न घेता त्यावर उपचार घेतले पाहिजे.
डिमेंशिया किंवा अल्झायमर झालेली व्यक्ती स्वतः सगळं विसरत असते. त्यामुळे तिच्या काहीच लक्षात राहत नाही. अशावेळी तुम्ही तिच्यावर योग्य उपचार केले नाही तर तो आपल्या प्रिय व्यक्तीवर अन्याय होईल.
माहिती आवडली असेल तर नक्की शेयर करा आणि समाज प्रबोधन करा, हे महत्त्वाचे आहे.