केसगळती विषयी सविस्तर माहिती : डॉ अभिषेक ताटे

केस हे सर्वांनाच एक व्यक्तिमत्त्व मध्ये भूषण म्हणून काम करतात. आपल्या केसांच्या style आपला आत्मविश्वास वाढवण्यास मदत करतात व आपले व्यक्तिमत्त्व कसे आहेत हेही कळते.(केसगळती)

निरोगी आणि दाट केसांसाठी हेल्दी डाएट घेणं फार गरजेचं आहे.

केस गळतीच्या समस्येबाबत सांगताना डॉ. अभिषेक ताटे म्हणतात की, केस गळण्याची असंख्य कारणे आहेत.

पण त्यामध्ये प्रामुख्याने Seasonal variation मुळे तर काही तीव्र आजाराने जसे की, कोरोना, चिकनगुनिया, डेंग्यु, मलेरिया, डायबिटीस आणि कॅन्सर यांसारख्या आजारामुळे देखील तुम्हाला केसगळतीचा त्रास होऊ शकतो.

त्याचप्रमाणे शरीरावर अतिरिक्त तणावामुळे तसेच सर्जरीमुळे देखील तुम्हाला केसगळतीचा सामना करावा लागतो. या समस्येला ‘Acute Telogen Effluvium’ असे म्हणतात.

डॉ. अभिषेक ताटे सांगतात, बदलत्या ऋतूनुसार, शरीरावर देखील अनेक बदल होतात. हे बदल काही चांगले असतात तर काही वाईट असतात.

असाच एक बदल म्हणजे केसगळती. केसगळतीची समस्या लहान मुलांपासून ते महिला, पुरुषांमध्ये होते. अधिकतर महिलांमध्ये केसगळतीचा त्रास जास्त जाणवतो.

मात्र, केसगळती फक्त बदलत्या ऋतुमुळे होत नाही.

तर यामागेही अनेक कारणे आहेत. केसगळतीची समस्या का होते? यामागे नेमकी कोणती कारणे आहेत आणि केसगळतीवर उपचार काय?

या संदर्भात अत्यंत महत्त्वाची माहिती आजच्या आपल्या ‘डॉक्टर टिप्स’ या विशेष कार्यक्रमाच्या माध्यमातून जाणून घेऊयात.

केसगळती किंवा केस वाढवणे याबाबत लोकांमध्ये अनेक समज-गैरसमज बघायला मिळतात. योग्य ती माहिती न मिळाल्याने त्यांच्या समस्याही सुटत नाही आणि त्यांना फायदाही होत नाही.

केस पातळ होणे ही एक सामान्य वास्तविकता असली तरी, याचा अर्थ असा नाही की केसगळती रोखण्यात किंवा केसांच्या वाढीस चालना देण्यास आपण शक्तीहीन आहोत. याला काही गोष्टी कारणीभूत आहेत.

त्या कारणाचा जर आपण विचार केला तर व ते दूर केले तर आपण नक्की यावर उपाय करण्यात यशस्वी होऊ.

केस का गळतात? (केसगळती)

तुमच्या डोक्यावरील केस जीवन चक्रातून जातात ज्यामध्ये वाढ, विश्रांती आणि गळती यांचा समावेश होतो. एक निरोगी व्यक्ती देखील ज्याला जास्त केस गळती होत नाही अशा लोकांसाठी दररोज सुमारे 100 केस गळणे सामान्य आहे.

तुम्हाला अधिक अचानक तोटा, पॅच कमी होणे किंवा एकूणच पातळ होणे अनुभवत असल्यास, तुम्ही तुमच्या डॉक्टरांना भेटू शकता.

काही शेडिंग तात्पुरती असते आणि आहारातील बदल, विशिष्ट उपचार किंवा जीवनशैलीतील बदलांना चांगला प्रतिसाद देऊ शकतात.

इतर केस गळणे अधिक कायमस्वरूपी असू शकते किंवा अंतर्निहित स्थितीवर उपचार होईपर्यंत थांबणार नाही.

सुमारे 50 % पुरुष आणि 15% विश्वासार्ह स्त्रोत महिलांना आनुवंशिक स्थिती जसे की एंड्रोजेनिक ॲलोपेसिया (पुरुष आणि स्त्रिया पॅटर्न टक्कल पडणे) मुळे केस गळतात.

पुरुष व स्त्रीया मध्ये केस गळणे किंवा टक्कल पडणे व त्यांचे pattern वेगळे आहेत.

केस गळणे हा वृद्धत्वाचा एक सामान्य दुष्परिणाम आहे आणि सामान्यत: स्त्रियांपेक्षा पुरुषांवर परिणाम होतो.

वयाच्या 40 व्या वर्षापर्यंत, सुमारे 50% पुरुषांना काही प्रमाणात एंड्रोजेनेटिक अलोपेसिया (एकेए पुरुष पॅटर्न टक्कल पडणे) अनुभवायला मिळेल तर सुमारे 50% महिलांना वयाच्या 70 वर्षापर्यंत महिला पॅटर्न टक्कल पडण्याचा अनुभव येईल.

केसगळतीबद्दल तुम्हाला काळजी वाटत असल्यास तुमच्या डॉक्टरांशी बोला.

ते योगदान देत असलेल्या कोणत्याही आरोग्य स्थितीचे निदान करण्यात आणि उपचार योजना विकसित करण्यात मदत करू शकतात.

अचानक किंवा अत्यंत केस गळणे चिंताजनक असले तरी, बरेच सोपे उपाय आहेत.

मूळ कारण दूर करून आणि जीवनशैलीत काही बदल करून, केस गळणे थांबवणे किंवा रोखणे कधीकधी शक्य होते.

केसगळतीच्या इतर कारणांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

वैद्यकीय परिस्थिती: अलोपेसिया एरियाटा , टाळूचे संक्रमण, किंवा ट्रायकोटिलोमॅनिया (केस ओढण्याचा विकार).

आहार : शरीरामध्ये लोहाची कमतरता, व्हिटॅमिन Biotin आणि व्हिटॅमिन B12 ची कमतरता, तसेच व्हिटॅमिन D3 ची कमतरता हे ही केस गळती चे कारण आहे.
हार्मोनल असंतुलनाच्या व्यतिरिक्त सध्याच्या काळात डायटिंग (Dieting) देखील खूप सामान्य गोष्ट झाली आहे. यामध्ये अनेकजण वजन कमी करण्याचा प्रयत्न करतात. या डाएटमधून केसांना पुरेसे पोषण मिळत नाही.

हार्मोनल बदल: गर्भधारणा, बाळंतपण, रजोनिवृत्ती किंवा थायरॉईड समस्या इ. केसगळतीचं प्रमाण पुरुषांपेक्षा महिलांमध्ये जास्त आहे.

यात प्रामुख्याने कारण म्हणजे, गर्भधारणेनंतर (Post Pregnancy), शरीरात होणारे हार्मोनल चेंजेस, जसे की, थायरॉईड, Hypothyroidism यामुळे देखील केसगळती होण्याचे प्रमाण अधिक आहे.

मात्र, यामध्ये सर्वात प्रकर्षांने मुलींमध्ये जाणवणारी समस्या म्हणजे, PCOS (Polycystic Ovary Syndrome), हार्मोनल असंतुलन (Harmonal Imbalance) यामुळे देखील अनेक महिलांना केसगळतीचा त्रास होतो.

औषधे किंवा पूरक: कर्करोग, उच्च रक्तदाब, नैराश्य किंवा संधिवात यासाठी वापरलेली औषधे.

रेडिएशन उपचार: कर्करोगासारख्या परिस्थितींसाठी

ताण: शारीरिक किंवा भावनिक ताण

स्टाइलिंग पद्धती: घट्ट पोनीटेल किंवा कॉर्नरो घालणे इ.
तसेच, केसांवर Hair Styling चा प्रभाव हेदेखील केसगळती होण्याचे महत्वाचे कारण आहे.

Hair Styling साठी वारंवार केसांवर वापरण्यात येणारे केमिकल (Chemical), आयनिंग (Ironing), हेअर कलर (Hair Colour)  यामुळे मोठ्या प्रमाणात केसगळती होते.

परंतु या लेखामधील केस गळतीवरील उपायांच्या मदतीने, मला खात्री आहे की मी माझ्या केसांच्या आणि टाळूच्या आरोग्यासाठी आणि केस गळती कमी करण्यासाठी शक्य तितके करत आहे.

केस गळणे थांबवण्याचे सोपे उपाय (केसगळती)

1) आहारातील प्रथिने वापर वाढवा

केसांचे कूप मुख्यतः केराटिन नावाच्या प्रथिनेपासून बनलेले असतात.

प्रथिने तुमच्या शरीरातील प्रत्येक पेशीमध्ये असतात आणि केसांच्या वाढीसह अनेक शारीरिक प्रक्रियांमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.

केसगळती असलेल्या 100 लोकांच्या 2017 च्या एका अभ्यासात, प्रथिनांचे बिल्डिंग ब्लॉक्स म्हणून काम करणाऱ्या अमीनो ऍसिडसह, सहभागींमध्ये अनेक पौष्टिक कमतरता आढळल्या.

तसेच आपल्या आहारात प्रोटीन (Protein) आणि व्हिटॅमिन (Vitamin) बरोबरच Biotin, Zinc, Selenium, Iron युक्त पदार्थांचा  समावेश  करणे गरजेचे आहे.

त्याच बरोबर Omega-3 पॅटी अॅसिड पदार्थ  म्हणजेच ड्रायफ्रूट्सचा समावेश करणे गरजेचे आहे.

तसेच मांसाहारी डाएट करत असाल तर आहारात अंडी, मासे, मटण, चिकनचा समावेश करा.

केसगळती असलेल्या लोकांच्या 2017 च्या अभ्यासात असे आढळून आले की अनेकांमध्ये अमीनो ऍसिडची (amino acid) कमतरता होती, याचा अर्थ ते प्रथिने उत्पादनासाठी आणि विस्ताराने, केसांची वाढ आणि मजबुतीसाठी अमीनो ऍसिड असलेले पुरेसे अन्न खात नव्हते.

तुम्हाला केसगळतीचा सामना करावा लागत असल्यास, तुमच्या आहारात सीफूड, मांस, अंडी आणि शेंगा यासारख्या स्रोतांमधून तुम्हाला पुरेसे प्रथिने मिळत असल्याची खात्री करा.

केस आणि टाळूचे आरोग्य राखण्यासाठी ओमेगा-३ सारखी फॅटी ऍसिडस् देखील महत्त्वाची असतात आणि सीफूड आणि फ्लेक्ससीड यांसारख्या स्रोतांमधून तुम्ही तुमच्या आहारात ते जास्त मिळवू शकता.

संशोधकांनी लक्षात घेतले की, प्रथिने समृद्ध आहार घेतल्याने केस गळणे टाळता येऊ शकते.

निरोगी निवडींमध्ये खालील पदार्थांचा समावेश होतो:

अंडी, काजू, सोयाबीनचे आणि वाटाणे, मासे, कमी चरबीयुक्त डेअरी उत्पादने, चिकन, टर्की इत्यादी

2) योगा व प्राणायाम करा (केसगळती)

तणावामुळे केस गळणे योगास चांगला प्रतिसाद देऊ शकते . केसगळती रोखण्यासाठी आणि कमी करण्यासाठी या तणावमुक्त योगासने वापर करा.

3) योग्य तेलांचा वापर करा.(केसगळती)

एक आवश्यक तेल उपचार वापरून पहा.
स्कॅल्प मसाज केसांच्या कूपांना उत्तेजित करण्यास आणि रक्त प्रवाह वाढविण्यास मदत करू शकतात, जे दोन्ही केस गळणे थांबवण्यास आणि केसांच्या वाढीस प्रोत्साहन देऊ शकतात.

तुमच्या टाळूच्या मसाजमध्ये लॅव्हेंडर, रोझमेरी आणि थायम सारखी आवश्यक तेले समाविष्ट करणे देखील सोपे आहे,

जे 1998 च्या अभ्यासानुसार , अलोपेसिया एरियाटा (Alopecia areata) (उर्फ पॅची केस गळणे) मुळे केस गळतीसाठी सुरक्षित आणि प्रभावी उपचार असू शकतात.

याव्यतिरिक्त, 2018 च्या पुनरावलोकनात असे आढळून आले आहे की केसांना सौंदर्य आणि अतिनील किरणांच्या संपर्कात येण्यापासून होणारे नुकसान टाळण्यासाठी खोबरेल तेल उपयुक्त ठरू शकते.

खोबरेल तेल आणि वर सूचीबद्ध केलेल्या आवश्यक तेलांपैकी एकाने स्कॅल्प मसाज करणे हा केसांच्या या सर्व फायद्यांचा एकाच वेळी फायदा घेण्याचा एक चांगला मार्ग आहे.

आवश्यक तेले केस गळती कमी करण्यास मदत करू शकतात.

अभ्यासाच्या 2018 च्या पुनरावलोकनानुसार , संशोधकांचा असा विश्वास आहे की खोबरेल तेल केसांना ग्रूमिंग आणि अल्ट्राव्हायोलेट (UV) प्रकाशाच्या प्रदर्शनामुळे होणारे नुकसान टाळण्यास मदत करू शकते.

खोबरेल तेलामध्ये आढळणारे लॉरिक ऍसिड केसांमधील प्रथिनांचे विश्वसनीय स्त्रोत बांधून ठेवण्यास मदत करते.

केसांच्या मुळाशी आणि स्ट्रँडच्या तुटण्यापासून संरक्षण करते. टाळूमध्ये खोबरेल तेलाची मालिश केल्याने रक्त प्रवाह चांगला होतो आणि पुन्हा वाढ होण्यास मदत होते.

नारळाचं तेल हे केसांसाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. यामुळे केसांची मूळ चांगली रहातात आणि केस गळण्याची समस्या दूर होते.

2020 च्या पुनरावलोकन विश्वसनीय स्त्रोताने नमूद केले आहे की कॅमोमाइल तेल, थाईम तेल, चहाच्या झाडाचे तेल आणि इतरांसह विविध आवश्यक तेले, एलोपेशिया एरियाटा, एंड्रोजेनेटिक एलोपेशिया आणि सोरियाटिक एलोपेशिया सारख्या परिस्थिती सुधारू शकतात.

केसांची गळती थांबवायची असेल तर मोहोरीच्या तेलाने मसाज करा. यामुळे केसातील कोंडा कमी होतो आणि केस सोफ्ट होतात तसेच यामुळे केसाचा पोत सुधारण्यास मदत होते.

इतर आवश्यक तेलांमध्ये लैव्हेंडर, लेमनग्रास आणि पेपरमिंट यांचा समावेश आहे.

यापैकी कोणत्याही किंवा सर्व तेलांचे दोन थेंब जोजोबा किंवा द्राक्षाच्या बियासारखे दोन चमचे वाहक तेलात मिसळण्याचा प्रयत्न करा. धुण्यापूर्वी 10 मिनिटे टाळूला लावा.

परंतु उपरोक्त प्रयत्न करण्यापूर्वी कोणत्याही आवश्यक तेलांची चाचणी करण्याचे सुनिश्चित करा. अत्यावश्यक तेलांची ऍलर्जी असणे शक्य आहे.

4) तणाव कमी करा (केसगळती)

ताण आणि तणाव हे केस पातळ होणे आणि केस गळण्याचे सर्वात महत्त्वाचे आणि सामान्य कारण आहे.

जर तुमचे केस गळत असतील आणि तुम्ही खूप तणावाखाली असाल, तर तुम्ही तुमचे मन शांत करण्यासाठी आणि आराम करण्यासाठी प्रभावी मार्ग शोधण्यास प्राधान्य दिले पाहिजे. यामुळे केसांना व शरीराला खूप फायदा होतो.

तणाव कमी करण्याच्या काही प्रभावी पद्धतींमध्ये ध्यान, योग, घराबाहेर वेळ घालवणे आणि छंदांसाठी वेळ काढणे यांचा समावेश होतो.

तुमच्यासाठी काम करणारे एक किंवा दोन तणाव कमी करणारे पर्याय शोधा आणि केसगळती रोखण्यासाठी त्यांचा नियमितपणे तुमच्या शेड्यूलमध्ये समावेश करा.

इलेक्ट्रॉनिक यंत्राचा जसं की मोबाईल, laptop यांचा वापर कमी करा.

5) नियमित व्यायाम करा

व्यायाम हा तणाव कमी करण्याचा आणखी एक चांगला मार्ग तर आहेच, पण त्यामुळे तुमचे एकूण आरोग्यही सुधारते.

6) कांदा, लसूण किंवा आल्याचा रस लावा.

आवश्यक तेले आणि खोबरेल तेल व्यतिरिक्त, केस गळणे थांबवण्यासाठी इतर नैसर्गिक रस देखील वापरले जाऊ शकतात.
उदाहरणार्थ, 2002 मध्ये केस गळती असलेल्या लोकांच्या अभ्यासात असे आढळून आले की ज्या सहभागींनी कांद्याचा रस दररोज दोनदा लावला त्यांच्या केसांची पुन: वाढ नियंत्रण गटाच्या तुलनेत लक्षणीयरीत्या वाढली.

कांद्यात सल्फर असल्याने त्यामुळे ब्लड सर्क्युलेशन सुधारण्यास मदत होते. 

तेव्हा केस गळती कमी करण्यासाठी तुम्ही कांद्याचा रस देखील केसांना लावू शकता. तसेच यामुळे स्काल्प इन्फेक्शन दूर होऊन केसांची चांगली वाढ होते.

ॲलोपेसिया एरियाटा (alopecia areata) असलेल्या लोकांना दिवसातून दोनदा कच्च्या कांद्याचा रस टाळूवर लावल्यानंतर त्यांची वाढ दिसू शकते.

या उपचारावरील संशोधन मर्यादित असताना, 2014 च्या एका लहान अभ्यासात सुमारे 87% विश्वासार्ह स्त्रोतांमध्ये रस वाढीस प्रोत्साहन देत असल्याचे दिसून आले.

शास्त्रज्ञांचा असा विश्वास आहे की केस वाढवण्याच्या गुणधर्माचा कांद्यामधील सल्फर सामग्रीशी संबंध असू शकतो.

कच्च्या लसणाचा रस, या प्रकारच्या उपचारांसाठी देखील प्रभावी असल्याचे मानले जाते. आणि शेवटी, बरेच लोक केस गळणे थांबवण्यासाठी आल्याचा रस वापरून यशस्वी झाल्याचे सांगतात.

7) धूम्रपान, अल्कोहोल आणि कॅफिन टाळा (केसगळती)

धुम्रपानामळे ब्लड सर्क्युलेशन आणि केसांच्या मुळांवर परिणाम होतो. याच्या नुकसानकारक परिणामांमुळे ओव्हरऑल हेल्थवर परिणाम होतो.

अल्कोहोल आणि कॅफीन पिणे केस गळण्यास दोन वेगवेगळ्या प्रकारे योगदान देऊ शकते. एकतर जास्त प्रमाणात तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती दाबू शकते, जी केसांच्या वाढीच्या चक्रात प्रभावशाली भूमिका बजावते.

अल्कोहोल आणि कॅफीनमुळे देखील झोपेची समस्या उद्भवू शकते आणि आपल्या संपूर्ण आरोग्यासाठी आणि निरोगीपणासाठी झोप किती महत्त्वाची आहे हे आपल्या सर्वांना माहित आहे.

धूम्रपान आणि अल्कोहोलयुक्त किंवा कॅफिनयुक्त पेये पिणे यासारख्या काही सवयी केस गळणे वाढवू शकतात.

धूम्रपानामुळे संपूर्ण शरीरात रक्त परिसंचरण कमी होते आणि केसांची वाढ आणि टिकवून ठेवण्यासाठी तुमच्या टाळूमध्ये रक्त परिसंचरण हा एक महत्त्वाचा घटक आहे.

8) नियमित केस धुणे

दररोज आपले केस धुण्यामुळे टाळू निरोगी आणि स्वच्छ राहून केसगळतीपासून संरक्षण होऊ शकते. मुख्य म्हणजे सौम्य शैम्पू वापरणे. कठोर फॉर्म्युले केस कोरडे होऊ शकतात आणि ते तुटू शकतात, ज्यामुळे केस गळतात.

थोड्या मूठभर नारळाच्या तेलात लॅव्हेंडर, रोझमेरी किंवा थायम आवश्यक तेलाचे काही थेंब घाला, नंतर ते तेल आपल्या टाळूमध्ये हलक्या हाताने मसाज करा.

आपले केस शॉवर कॅपने झाकून 1 तास सोडा, नंतर नेहमीप्रमाणे आपले केस शॅम्पू करा. निरोगी केसांसाठी आठवड्यातून एकदा हा आरामदायी उपाय वापरा.

9) मसाज करणे ठरू शकते खूप लाभदायक.(केसगळती)

आम्हाला माहित आहे की स्कॅल्प मसाज चांगला वाटतो, परंतु ते तुमचे केस वाढण्यास देखील मदत करू शकते? कदाचित.

2016 च्या एका छोट्या अभ्यासात विश्वसनीय स्त्रोत दाखवले की सहभागींना 24 आठवड्यांच्या कालावधीत दिवसातून 4 मिनिटांपेक्षा कमी मसाजचे परिणाम दिसतात.

दरम्यान, तुमच्या आहारात जिनसेंग सप्लिमेंट्स समाविष्ट करण्यापूर्वी तुमच्या डॉक्टरांशी बोला.

10) सॉ पाल्मेटो (केसगळती)

अमेरिकन बौने पाइन झाडांच्या फळांपासून बनविलेले, ही औषधी वनस्पती पुरुषांना टेस्टोस्टेरॉनची पातळी राखण्यास मदत करू शकते.

2020 च्या सात अभ्यासांच्या पुनरावलोकनात असे आढळून आले की 100-320 मिलीग्रामचे पाल्मेटो डोस केसांची गुणवत्ता, केसांची संख्या आणि केसांची घनता यासाठी मदत करू शकतात.

लेखकांनी निष्कर्ष काढला की सॉ पाल्मेटो एजीए, टेलोजेन इफ्लुव्हियम आणि स्वत: ची केस पातळ होण्यास मदत करू शकते.

11) ऑलिव्ह तेल वापरा

ऑलिव्ह ऑइलचा वापर केसांना सखोल स्थितीत करण्यासाठी, कोरडेपणा आणि संबंधित तुटण्यापासून संरक्षण करण्यासाठी केला जाऊ शकतो. ऑलिव्ह ऑइल देखील भूमध्यसागरीय आहारातील एक मध्यवर्ती घटक आहे, जे अनुवांशिक केस गळती कमी करण्यास मदत करू शकते .

दोन चमचे ऑलिव्ह ऑईल थेट केसांना लावा आणि केस धुण्यापूर्वी 30 मिनिटे बसू द्या.

केसांची प्रक्रिया करताना घ्यायची काळजी

रासायनिक उपचार, जसे की पर्म्स किंवा केसांचा रंग, केस आणि टाळूचे नुकसान देखील करू शकतात.

तुमच्या स्टायलिस्टला पर्यायांबद्दल विचारा, जसे की सेंद्रिय केसांचे रंग आणि इतर ज्यात अमोनिया, पेरोक्साइड किंवा पॅरा-फेनिलेनेडायमिन (PPD) नाही.

12) उत्तम आहार (केसगळती)

2018 च्या अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की भूमध्यसागरीय आहाराप्रमाणे कच्च्या भाज्या आणि ताज्या औषधी वनस्पती असलेल्या आहारामुळे एंड्रोजेनिक अलोपेसियाचा धोका कमी होतो ( स्त्री पॅटर्न टक्कल पडणे किंवा पुरुष पॅटर्न टक्कल पडणे ) किंवा त्याची सुरुवात मंद होऊ शकते.

जेव्हा सहभागींनी या पदार्थांचे जास्त प्रमाणात सेवन केले – जसे की अजमोदा (ओवा), तुळस आणि भाज्या व फळे यांचे मिश्रण (कोशिंबीर) हिरव्या भाज्या – आठवड्यातून 3 पेक्षा जास्त दिवस खाल्ल्यास सर्वोत्तम परिणाम दिसून आले.

अनावश्यक घासणे, कंघी करणे, कर्लिंग करणे किंवा सरळ करणे टाळा. या साधनांचा आणि तंत्रांचा अतिवापर केल्याने मूळ स्तरावर केस कमकुवत होतील.

13) वैद्यकीय उपचार व औषधे

लेझर थेरपी

केमोथेरपीमुळे अनुवांशिक केस गळती आणि गळती असलेल्या लोकांसाठी निम्न-स्तरीय लेसर केसांची घनता सुधारण्यास मदत करू शकतात. या पर्यायाला रेड लाइट थेरपी असेही म्हणतात आणि ते एपिडर्मल स्टेम पेशींना उत्तेजित करून कार्य करू शकते.

आपण बाजारात घरगुती लेसर उपकरणे शोधू शकता. आणि परिणाम पाहण्यासाठी तुम्हाला डिव्हाइस नियमितपणे वापरावे लागेल.

प्लेटलेट समृद्ध प्लाझ्मा (पीआरपी)

टाळूमध्ये प्लेटलेट-समृद्ध प्लाझ्मा (पीआरपी) इंजेक्ट केल्याने केसगळतीमुळे आधीच प्रभावित झालेल्या भागात वाढ होण्यास मदत होते. प्लेटलेट्स वेगळे करण्यासाठी सेंट्रीफ्यूजद्वारे रक्त चालवले जाते आणि नंतर टाळूमध्ये इंजेक्शन दिले जाते.

2014 च्या एका अभ्यासात, 11 सहभागींनी चार सत्रांनंतर पातळ भागात 30% अधिक वाढ पाहिली. तुमच्या पहिल्या तीन उपचारांसाठी किंमत $1,500 ते $3,500 पर्यंत आहे आणि ती विम्याद्वारे संरक्षित केली जाण्याची शक्यता नाही.

फिनास्टराइड (Finasteride)

ही प्रिस्क्रिप्शन गोळी केस गळणे कमी करण्यास आणि नवीन वाढीस देखील मदत करू शकते .

कोणतेही परिणाम पाहण्यासाठी तुम्हाला 12 महिन्यांपर्यंत औषध वापरावे लागेल. कामवासना कमी होणे (loss of libido) आणि इरेक्टाइल डिसफंक्शन (Erectile dysfunction) यासह त्याचे विविध दुष्परिणाम देखील आहेत.

जे लोक गर्भवती आहेत किंवा जे गर्भवती होऊ शकतात त्यांनी हे औषध टाळावे.

मिनोक्सिडिल (Minoxidil)

अन्यथा रोगेन म्हणून ओळखले जाते, हे ओव्हर-द-काउंटर (OTC) औषध केस गळतीमध्ये मदत करण्यासाठी ओळखले जाते.

दररोज आपल्या टाळूवर द्रव किंवा फेस लावा. साइड इफेक्ट्समध्ये टाळूची जळजळ आणि minoxidil लावलेल्या ठिकाणी पुरळ यांचा समावेश होतो. दुर्मिळ दुष्परिणामांमध्ये अनियमित हृदयाचे ठोके आणि अंधुक दृष्टी यांचा समावेश होतो.

14) केस हळूवारपणे स्टाइल करा.

कारणावर अवलंबून, केस गळणे थांबवण्यास थोडा वेळ लागू शकतो. परंतु यादरम्यान, तुम्ही तुमचे केस कसे हाताळता आणि स्टाईल करता याबद्दल हुशार राहून केस गळणे कमी करण्यात मदत करू शकता.

तुमचे हेअर ड्रायर थंड आणि कमी सेटिंग्जवर सेट करा

जर तुम्ही हेअर जेल किंवा हेअर स्प्रे वापरत असाल, तर कंघी करण्यापूर्वी ते कोरडे होण्याची वाट पाहू नका—जर असे केले तर, कडक झालेले केस तुटण्याची शक्यता जास्त असते.

तुमचे केस ओले असताना, ब्रश ऐवजी रुंद-दात असलेला कंगवा वापरा आणि ओढणे आणि ओढणे टाळण्यासाठी हलकेच कंघी करा.

रासायनिक उपचारांमुळे होणारे नुकसान कमी करण्यासाठी तुमचे केस सामान्य रंगापेक्षा एक किंवा दोनपेक्षा जास्त फिकट किंवा गडद रंगात रंगवू नका.

म्हणून केस नैसर्गिकरित्या जसे आहेत तसंच त्यांना मेंटेन करा.
केसांवर जास्त प्रमाणात केमिकलचा वापर करणे टाळा.

15) सौम्य शैली चा वापर करावा

घट्ट वेणी किंवा पोनीटेल टाळा.
(जे केस मुळाशी खेचू शकतात आणि संभाव्यतः विश्वसनीय स्त्रोताला जास्त शेडिंग करू शकतात.)

तुम्ही तिथे असताना, तुमच्या टाळूला त्रास होऊ नये म्हणून तुमचे केस हवेत कोरडे होऊ द्या.

जर तुम्हाला शक्य असेल तर, हीट स्टाइलर्स टाळा, जसे की कर्लिंग किंवा सरळ इस्त्री, ज्यामुळे केसांच्या शाफ्टला देखील नुकसान होऊ शकते किंवा ते तुटू शकतात.

गरम शॉवर घेणे टाळा, ज्यामुळे तुमचे केस आणि टाळू त्यांच्या नैसर्गिक तेलांचा रस घेतात आणि तुमचे केस कोरडे आणि ठिसूळ होऊ शकतात.

16) डोक्याला घाम आल्यानंतर आपली डोक्यावरील टाळू स्वच्छ करा

तुम्ही नियमित व्यायाम करत असलात किंवा खूप घाम येत असलात तरी, तुम्हाला खूप घाम साचून तुमच्या टाळूवर बसू द्यायचा नाही.

घामामुळे तुमचे केस केवळ निर्जलीकरण होऊ शकत नाहीत, तर त्यामुळे छिद्र पडणे, बॅक्टेरियाची वाढ आणि बुरशीजन्य समस्या देखील होऊ शकतात (अगदी!)

केस गळणे कमी करण्याचा किंवा थांबवण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे मूळ कारणाकडे लक्ष देणे – मग ते बाळंतपण असो, शस्त्रक्रिया असो किंवा दुसरे मोठे ताण.

यासारखी उदाहरणे घटक असल्यास, केस गळणे हे काही प्रकरणांमध्ये तात्पुरते ( टेलोजन इफ्लुव्हियम ) असू शकते.

इतर प्रकरणांमध्ये, कारण अधिक क्लिष्ट आहे.

सौम्य शैम्पूने आपले केस धुवा, कारण कठोर सूत्रांमुळे केस कोरडे, ठिसूळ आणि तुटण्याची शक्यता असते. लेबलवर “सौम्य” किंवा “आरामदायक” सारखे शब्द पहा.

17) तुमच्या डॉक्टरांशी बोला विशेषतः (Dermatologist doctor)

आयुष्याच्या सुरुवातीला किंवा स्पष्टीकरणाशिवाय केस गळणे हे हार्मोनल असंतुलनाचे लक्षण असू शकते.

जर तुमचे केस गळत असतील आणि तुम्हाला हार्मोनल असंतुलनाची इतर लक्षणे जाणवत असतील, जसे की वजन वाढणे, स्नायू दुखणे आणि सांधेदुखी, तर लगेच तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

हा हार्मोनचा प्रश्न असल्यास, हार्मोन थेरपीसारख्या उपचारांमुळे केस गळणे आणि इतर लक्षणे थांबू शकतात.

पण केस गळण्यात फक्त तुमचे हार्मोन्सच भूमिका बजावू शकतात असे नाही.

इतर परिस्थिती देखील केस गळण्यास कारणीभूत ठरू शकतात, जसे की तणाव, अशक्तपणा, गर्भधारणा आणि काही औषधे.

तुमचे डॉक्टर तुम्हाला हे ठरवण्यात मदत करू शकतात की यापैकी एका समस्येमुळे तुमचे केस गळत  असतील.

केसगळती संबंधित गैरसमज

आठवड्यातून कितीदा केसांना शॅम्पू करावं? किती वेळा करु नये? रोज केस धुतल्याने केस गळतात, असे अनेक समज-गैरसमज असतात. पण यात किती तथ्य आहे हे जाणून घेऊया…

1) थेट सूर्यप्रकाशात फिरल्याने सुद्धा केसगळती होते

खरंतर हि तर खूप हास्यास्पद गोष्ट आहे, उन्हामध्ये व्हिटॅमिन डी असते, आणि उन्हात फिरल्याने तर कधीच केस गळती होत नाही, आणि जर होत असेल तर त्याची काही वेगळीच कारण आहेत!

2) रोज डोक्यावरून अंघोळ केल्याने केस जास्त गळतात.

असंही काही लोकांचं मत आहे कि रोज डोक्यावरून अंघोळ केल्याने केस जास्त गळतात, पण ते अत्यंत चूक आहे, तो एक स्वच्छतेचा भाग आहे, आणि रोज अंघोळ केल्याने केसांच्या आतला भाग स्वच्छ होतो

3) केसगळती थांबवण्यासाठी काहीही उपाय नाही

तंत्रज्ञान इतकं प्रगत झालय की आता केसगळतीवर कायमचे उपाय करता येतात. त्यामुळे कोणी सांगितलं की केसगळती वर काहीही उपाय नाही, तर त्याच्या बोलण्याने चिंतीत होऊ नका आणि त्याच्या बोलण्याकडे अजिबात लक्ष देऊ नका.

4) दरोरोज केस गळत असतील तर तुम्हाला टक्कल पडणार

हा शोध कोणी लावला देवच जाणे! दिवसाला १०० केस गळणे ही सामान्य गोष्ट आहे हे लक्षात घ्या. हो पण जर त्यापेक्षा जास्त केस गळत असतील तर मात्र तज्ञांना एकदा दाखवेलेले बरे.

5) एसीरूम मध्ये बसल्याने केसगळती होते.

केसगळतीच्या अफवांबद्दलची हीच भीती दूर करण्यासाठी आज आम्ही तुम्हाला या अफवांमागचं सत्य सांगणार आहोत.

लोकांच्या मनातील हा सर्वात मोठा गैरसमज आहे. पण हे अजिबात सत्य नाही.

एसी मुळे  तुमचे केस रुक्ष होतात अथवा कोरडे होतात हे खरे, पण त्यामुळे केसगळती होते असे अजून तरी शास्त्रीयदृष्ट्या सिद्ध झालेले नाही.

6) कंडिशनरने केसांचं नुकसान होतं :

शॅम्पू केल्यानंतर अनेकजण केसांना कंडिशनर लावत नाहीत. त्यांना वाटतं की याने केस कमजोर होतील. हे चुकीचं आहे. कंडिशनरमुळे केसांची चमक कायम राहते आणि ते मोकळे होतात. पण हे लावताना काळजी घ्या की, ते डोक्याच्या त्वचेला लागता कामा नये, याने केसांचं नुकसान होतं.

7)  हर्बल शॅम्पूमध्ये डिटर्जेंट नाही :

ज्या शॅम्पूमधून जास्त फेस येतो त्यात डिटर्जेंट असतं. हर्बल शॅम्पूही याला अपवाद नाहीये. केवळ शिकेकाई आणि रीठा टाकल्याने गोष्टी बदलत नाहीत. डिटर्जेंटपासून बचाव करायचा असेल तर रीठा, शिकेकाई आणि मेहंदीचं मिश्रण घरीच तयार करा आणि त्याने केस धुवा.

8) एक्स्ट्रा प्रोटीन असलेले शॅम्पू किंवा लोशन चांगले : अनेक शॅम्पू एक्स्ट्रा प्रोटीन असल्याचा दावा करतात. त्याचप्रकारे प्रोटीनयुक्त सीरम सुद्धा मार्केटमध्ये मिळतात. केस धुतांना शॅम्पूमधील प्रोटीन केसांच्या आत जात नाही. याचं काम केसांच्या बाहेरील आवरणाला स्वच्छ करणे हे असतं. केसांना प्रोटीनची गरज असते, पण ते आहातातून मिळू शकतं शॅम्पू किंवा लोशनमुळे नाही.

9) टक्कल केल्यावर चांगले आणि जास्त केस येतात.

अनेकजण केसगळती होत असल्याने टक्कल करतात किंवा केस कमी करतात. त्यांना वाटतं की, असे केल्याने केसगळती कमी होईल आणि नवीन केस जास्त प्रमाणात येतील. हा समज चुकीचा आहे. टक्कल केल्याने किंवा केस कापल्याने केसांची वाढ वाढत नाही.
टक्कल केल्यावर चांगले आणि जास्त केस येतात,
ही एक प्रसिद्ध अफवा आहे जी आपल्याला सगळीकडे ऐकायला मिळते. पण असं काहीच घडत नाही. टक्कल केल्याने तुम्हाला जास्त केस येत नाहीत.

तुम्ही केस जेवढे वाढवाल तेवढे ते वाढतील जसे आहेत तसे.

10) या हेअर प्रोडक्टच्या वापरामुळे केस गळायला सुरुवात होते हा गैरसमज मनातून काढून टाकला पाहिजे. अर्थात, चांगल्या प्रतीचं हेअर प्रोडक्टच वापरा. अन्यथा ही गोष्ट सत्यता घडायला जास्त वेळ लागणार नाही.

11) तेलाने दूर होतो कोंडा :

युवावस्थेत हार्मोन्समध्ये बदल झाल्याने डोक्याची त्वचा तेलकट होते आणि यामुळे केसात कोंडा होऊ लागतो. लोकांना वाटतं की, केसांमध्ये तेल लावल्याने कोंड्याची समस्या दूर होते. पण असे नाहीये. तेल लावल्याने कोंडा बाहेर कमी येतो. तो त्वचेला चिकटतो.

12) घाईने केस धुतल्यास केस तुटतात :

डोकं अस्वच्छ ठेवल्याने जास्त केस गळतात तर नियमीत शॅम्पू केल्याने कमी गळतात. जे लोक जास्तवेळ एसीमध्ये राहतात त्यांनी आठवड्यातून दोन ते तीन वेळा शॅम्पू करावे. जे बाहेर काम करतात, त्यांना घाम जास्त येतो, त्यामुळे त्यांनी रोज केस धुवावे.

13) रोज तेल लावल्याने केस मजबूत होतात :

तेल केसांना जड आणि घाणेरडं करतं. आंघोळ केल्यावर तेल लावण्याचा कोणताच फायदा होत नाही. अनेकांना वाटतं की, तेल लावून केस धुतल्याने केस मजबूत होतात. पण हे खरं नाहीये. त्याने केवळ केसांमध्ये लवचिकता आणि चमक येते.

हा लेख कसा वाटला आम्हाला नक्की कळवा आणि आवडला तर शेयर करा.

लेखक हे आरोग्यविषयक गाढे अभ्यासक आहेत.

टीप : हा लेख केवळ सामान्य माहितीसाठी असून यामधून कोणत्याही प्रकारच्या उपचाराचा दावा केला गेलेला नाही. अधिक जास्त माहितीसाठी नेहमी आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि त्यांच्या सल्ल्यानुसारच योग्य ते बदल करा.